Küçüklük yıllarınızı düşünün. Karne günü zayıflarla dolu karnenizi gören aileniz sırayla önce kızıyor, sonra öğüt veriyor. Utancınızdan hiçbirinin yüzüne bakamıyorsunuz. Baktığınız tek bir yer var: yerdeki dokuma halı. Binbir zorlukla dokunmuş, üzerinde birçok deseni bulunan o halı...
İnsanlar eski zamanlardan beri iletişim kurmak için çeşitli kanalları kullanmışlardır. Halı desenleri de bu kanallardan biridir. Mutluluğu, üzüntüyü, sevinci belli etmek için ya da nazardan, gözden, kötü varlıklardan koruduğu; iyilik, temizlik ve bereket getirdiği için kullanılan halı motifleri aslında pek çok anlam taşıyor.
Akrep Motifi
• Yaşamı simgeleyen motiflerden biridir.
Artı ve Çengel Motifi
Bereket Motifi
• Arpa, buğday, haşhaş, incir, kavun, nar ve üzüm gibi yiyeceklerin şekillerinde dokunur.
Bukağı Motifi
• Nişan kurdelelerinin bağlanması da buradan gelir.
Ejderha / Ejder Motifi
• Bahar yağmuruna kavuşmak için kullanılır.
Eli Belinde Motifi
• Doğurganlığı ve anneliğin kutsallığını temsil eder.
Göz Motifi
• Genellikle mavi renk ile dokunur.
• Çoğunlukla eli belinde, koç boynuzu ve bereket motiflerinin içinde ya da yanında kullanılır.
Hayat Ağacı Motifi
• Topraktaki kökleri sonsuzluğu temsil eder.
• Yaşamı simgeleyen motiflerden biridir.
Damga-İm Motifi
• Dokunan kilimin hangi topluluğa ait olduğunu gösterir.
• Yaşamı simgeleyen motiflerden biridir.
Tarak - Parmak, El Motifleri
• İnsanı hayvandan ayıran bir özellik de insanın ellerini kullanabilmesi olduğu için kullanılır bu motif.
• Yaşamı simgeleyen motiflerden biridir.
Koç Boynuzu Motifi
• Kahramanlığı, ve gücü temsil eder.
• Doğumu ve çoğalmayı simgeler.
Kuş Motifi
• Pek çok farklı çeşitlerde kuş motifi vardır ve bunlardan baykuş ve karga gibi türler kötülüğü sembolize ederken kumru, bülbül gibi kuşlar iyiliği temsil eder.
• Ayrıca haber beklentisi, özlem ve yaşamın sonlanmasını, kuvvet, kudret ve gücü temsil eder.
• Anadolu Selçuklularında çift başlı kartal gücün ve kudretin simgesi olarak kullanılmıştır.
• Ölümü simgeleyen motiflerden biridir.
Kurt İzi - Kurt Ağzı Motifi
• Kurt ayrıca Türkler için kutsal sayıldığı için iyimserlik ve korunma sembolü olarak kabul edilir.
• Yaşamı simgeleyen motiflerden biridir.
Pıtrak Motifi
• "Pıtrak gibi" deyiminden dolayı bereketi ve bolluğu simgeler.
• Bereket temsili nedeniyle bakliyat ve un çuvallarına işlenir.
• Yaşamı simgeleyen motiflerden biridir.
Saçbağı Motifi
• "Örneğin evlenmek isteyen genç ya da dul bir kadın zülüf keserse evlenmek istediğini beyan etmektedir." ( ZAİM, Elif, Halı ve Kilimlerde Kullanılan Anadolu Motifleri ile Oluşturulan ‘Sembol Kart ’ Tasarımları, İstanbul 2023)
• Doğumu ve çoğalmayı simgeler.
Küpe Motifi
• Evlenme istediğini temsil eder.
Sandıklı Motifi
• Şekil, çeyiz sandığını andırdığı için evliliği ve bebek sahibi olma istediğini temsil eder.
• Çeyiz sandığından farklı olarak bazı bölgelerde tabutu da temsil ettiği söylenir.
• Doğumu ve çoğalmayı simgeler.
Yıldız Motifi
• Bu motifin bazı modelleri Hz. Süleyman'ın mührü ile birebir benzerlik göstermektedir.
• Ejder motifi ile kullanılmakta ve temel olarak mutluluğu temsil etmektedir.
İbrik Motifi
• Hamile kadınlar hamile olduklarının haberini vermek için bu motifi kullanır.
• Doğumu ve çoğalmayı simgeler.
Çengel Motifi
• İyi ile kötünün, erkek ile kadının, yüksek ile alçağın uyumunu temsil eder.
• Nazardan korunmak için de kullanılır.
• Yaşamı simgeleyen motiflerden biridir.
Su Yolu Motifi
• Kirden ve pislikten arınmanın en iyi yolu olan su; yaşamın sürekliliğini, bereketi, bilgeliği, erdemi ve yenilemeyi temsil eder.
İnsan Motifi
• Özlemi, gurbetteki sevgiliyi, çocuk sahibi olma isteğini ve çalışkanlığı simgeler.
Çiçek Motifi
• Çoğunlukla halı ve kilim kenarlarında kullanılır.
• Hz. Adem ve Hz. Havva'nın bahçesine benzetilir.
Kaynakça:
• ZAİM, Elif, Halı ve Kilimlerde Kullanılan Anadolu Motifleri ile Oluşturulan ‘Sembol Kart ’ Tasarımları, İstanbul, 2023 (https://www.academia.edu/103998649/HALI_ve_K%C4%B0L%C4%B0MLERDE_KULLANILAN_ANADOLU_MOT%C4%B0FLER%C4%B0_%C4%B0LE_OLU%C5%9ETURULAN_SEMBOL_KART_TASARIMLARI)
Yorum Gönder